User:Przemysław Leniak/Ostiariusz-pl

thumb|Hierarchia duchowieństwa katolickiego Ostiariusz – duchowny katolicki lub ormiański, który otrzymał pierwsze ze święceń niższych (kolejne w kościele rzymsko-katolickim to lektor, egzorcysta i akolita).

Istota ostiariatu

Ostiariusz - to zaprzysieżony gospodarz i strażnik światyni chrzescijańskiej. Do zadań ostiariusza należy otwieranie i zamykanie świątyni, zakrystii, dbanie o czystość i dekorację kościoła, dzwonienie dzwonami w godzinach oznaczonych modlitw oraz przed nabożeństwami, dbanie o odpowiednie zachowanie wiernych, a historycznie również o opuszczenie przez katechumenów i pokutników, świątyni po liturgii słowa a przed eucharystią, zapobieganie wtargnięciu do kościoła niewierzących i uniemozliwiane im zakłócania nabożeństw i innych profanacji. Do obowiązków ostiariusza należało również przygotowywanie i otwieranie ksiąg liturgicznych przed nabożeństwami..

Po V wieku n.e. praktyczne funkcje ostiariusza były wykonywane przez osoby świeckie - świątników, zakrystianów, kościelnych, dzwonników. Natomiast klerycy ostiariusze (formalnie był to konieczny pierwszy - z czterech, stopień niższych święceń duchowieństwa katolickiego udzielanych klerykom podczas formacji seminaryjnej a poprzedzających święcenia wyższe czyli kapłańskie) ograniczali swą rolę do asystowania podczas liturgii jako członkowie chóru kościelnego - schola cantorum.

Historia ostiariatu

W okresie jedności chrześcijaństwa święcenia niższe nie miały jednolitego charakteru we wszystkich gminach chrześcijańskich. Istniały rózne rodzaje funkcji sprawowanch w gminie chrzścijaańskiej a później w budynku kościoła czy ogólniej w parafii, które zliczane były w różych miejscach i okresach do święceń niższych. Jako przykład funkcji która nie utrwaliła się jako stopień święceń niższych lecz wiadomo że bywała do takich zaliczana podać mozna funkcję grabarza która w pewnych okresach i miejscach bywała również łączona z ostiariatem. Prawdopodobnie początkowo święcenia niższe nie były nawet święceniami w takiej formie w jakiej utrawliły się w kościele rzymsko-katolickim po Soborze Trydenckim czy w kościołach prawosławnych gdzie funkcjonują jako chirotesja (powołanie na nizszy stopień duchowny). Nie miały one zresztą nigdy formalnie statusu sakramentalnego - nie były czescią sakramentu kapłaństwa lecz posiadały pewne jego cechy a sprawujące je osoby - poczatkowo świeckie a z czasem zaliczone do stanu duchownego, otrzymywały je dożywotnio i istniał podobny jak w przypadku sakramentu kapłaństwa zakaz powtarzania tych samych święceń wobec tych samych osób.

Funkcja odźwiernego zwanego po łacinie ostiarius (łac. ostium - drzwi, wejście) pełniona przez niewolnika znana była powszechnie w Rzymie zarówno w domach patycjatu jak i w rzymskich instytucjach publicznych. W Bizancjum od VI do XI wieku n.e. Ostiariusz (grec. ὀστιάριος) był tytułem i urzędem dworskim zarezerwowanym dla oficjalnych pałacowych eunuchów - początkowo tożsamy z funkcją kamerdynera, nastepnie tytularnym. Funkcja strażnika świątynnego istniała również w judaizmie do czasu zburzenia Świątyni Jerozolimskiej - była to funkcja zarezerwowana dla levitów (jednej z ich trzech grup) nie bedacych kohenami. Kolejną prawdopodobnie najważniejszą w procesie formowania się urzędu ostiariusza była funkcja strażnika zgromadzenia chrzescijanskiego, która miała doniosłe i praktyczne znaczenie w poczatkowym okresie rozwoju chrzescijaństwa w Rzymie. W odrożnieniu od gmin chrześcijańskich na wschodzie które do roku 70 n.e. nie oddzieliły się formalnie od judaizmu i często korzystały z synagog i żydowskich domów modlitwy jako miejsca swoich zgromadzeń, gmina rzymska niemal od swego poczatku działała w ukryciu. Za poczatek okresu prześadowań można symbolicznie uznać rok 64 n.e. i Wielki Pożar Rzymu, a za koniec nawrócenie sie cesarza Konstantyna w 337 roku. Rzymscy chrześcijanie jako pierwsi musieli spotykać się w warunkach konspiracyjnych i w takich okolicznościach funkcja strażników ostrzegających przed niebezpieczeństwem stała się bardzo istotna. Prześladowania Kościoła rozszerzyły się w okresie późniejszym na całe imperium rzymskie co spowodowało pojawienie się funkcji strażników również w innych regionach. Niemałe znaczenie miał tu również konflikt chrzescijańsko żydowski który nabrał szczególnej ostrości już przed zburzeniem Świątyni Jerozolimskiej, a przypieczętował się po ostatecznym rozejściu się dróg judaizmu i chrześcijaństwa w chwili ogłoszenia mesjaszem przywódcy powstania żydowskiego - Szymona Bar Kosiby przez rabina Akibę ben Josefa. Konflikt ten spowodował masowe pojawienie się strażników kościelnych również we wschodnich gminach chrześcijańskich. W odróżnieniu jednak od prowincji zachodnich strażnicy na wschodzie nie zostali ostatecznie właczeni w obręb duchowieństwa i nawet w okresie kiedy ich obecność była powszechna ich funkcje w czasie sprawowania liturgii pełnili diakoni lub subdiakoni. Wyjątkiem wśród kościołów wschodnich jet w tym przypadku kosciół ormiański w którym istnieje urząd ostiariusza.

Prawdopodobnie urząd ostiariusza wykształcił się stopniowo z połączenia wszystkich tych tradycji. Bezpośrednio wskazują na to funkcje ostiariusza - otwieranie pomieszczeń i funkcja posłańca pana domu są charakterystyczne dla ostiarusza rzymskiego czy bizantyjskiego ostiariosa. Funkcja strażnika informującego o niebezpieczeństwie dla zgromadzonych wywodzi się z okresu prześladowań. Wreszcie funkcje porządkowe - takie jak dbanie o opuszczenie zgromadzenia przez osoby które nie powinny się na nim znajdować podczas eucharystii są podobne do funkcji strażników świątynnych w Jerozolimie.

Pierwsze wzmianki pisane dotyczące ostiariuszy jako osób duchownych czy też funkcyjnych w kościele pochodzą z lat 50 III wieku n.e. W 251 roku ostiariusze zostali wymienieni w liście papieża Korneliusza do biskupa Fabiusza z Antiochii wśród rzymskiego duchowieństwa. Podobnie w pochodzacej z VI wieku Liber Pontificalis wymieniony jest ostiariusz Romanus który miał ponięść męczęską śmierć w roku 258.

Unormowanie prawne statusu ostiaruszy jako duchownych nastąpiło formalnie w Kodeksie Teodozjańskim z 438 roku, przyznajacym ostiaruszom imunitet na równi z prezbierami diakonami subdiakonami i egzorcystami.

“ ”

W swoim liście z dnia 11 marca 494 r. skierowanym do biskupów południowych Włoch i Sycylii papież Gelaziusz I mówi, że aby wstępować do duchowieństwa, konieczne było, aby kandydat mógł czytać w związku z tym powinien mieć pewien poziom wykształcenia, bez spełnienia tego warunku wstępnego wnioskodawca mógł najwyżej ostiariuszem.

W roku 556 papież Pelagiusz I zaliczył ostiariat do koniecznych etapów formacji kapłańskiej.

W tym okresie ostiariat staawał się juz urzędem czysto formalnym, faktycne funkcje ostiariuszy pełnili ludzie świeccy.

W trakcie trwania Soboru Trydenckiego prowadzone były prace mające na celu przywrócenie pierwotnego znaczenia urzędu ostiariusza, jednak cel ten nie został ostatecznie spełniony i ostiariat pozostał jedynie elementem formacji seminaryjnej duchownych katolickich jako pierwsze ze świeceń niższych udzielane po nadaniu tonsury.

Sobór był początkiem tworzenia seminariów duchownych w których kształcono młodych kapłanów. To właśnie w obrebie nauki seminaryjnej formalny juz tylko urząd ostiariusza przetrwał kolejne stulecia. Początkowo czesto a w miarę upływu czasu tradycyjnie święcenia ostiariatu były połączone czasowo z drugim stopniem święceń niższych lektoratem. Obydwa święcenia były udzielane seminarzystom przez biskupa kolejno jedno po drugim w trakcie jednej ceremonii.

Ostariat w Kościele Rzymskokatolickim - współczenie

{{Kościół katolicki|1=4}} Ostiariat jako stopień świeceń niższych został zniesiony przez papieża Pawła IV listem apostolskim Ministeria quaedam z dnia 15. sierpnia 1972 z mocą od 1 stycznia 1973 oraz w instrukcją Kongregacji Kultu Bożego i Sakramentów Caritatis Immensaez dnia 29 stycznia 1973 roku. Dotychczasowe święcenia niższe zostały nazwane posługami i choć wyraźnie dopuszczono możliwość istnienia posługi ostiariatu w lokalnych kościołach, dla kościoła jako całości utrzymano lektorat i akolitat (w obreb którego właczono subdiakonat) Pontyfikał Rzymski po reformie Pawła VI nie przewidywał nawet obrzędów wprowadzenia w posługę ostiariusza - obrzędy takie zostały zachowane jedynie dla posług lekora i akolity.

Jak podaje [czeska wikipedia]: posługa ostiariatu - nie będąca już elementem niższych świeceń istnieje jednak faktycznie bez umocowania prawnego w niektórych krajach w kościele rzymsko-katolickim przykładem mogą tu być Czechy i Szwajcaria. Prawdopodobnie jednak jest to stopień formacji ministrantów tożsamy z Choralistą - patrz Ministrant i jako taki mający umocowanie w lokalnych przepisach Agendy Liturgicznej

Ostiariat jako formalny element święceń niższych funkcjonuje natomiast w tradycjonalistycznych grupach katolików jak np. Bractwo św. Piusa X, na zasadach sprzed reform Pawła VI, jako element tradycyjnej formacji seminarzystów. Ostiarusz jest w tym wypadku zaprzysiężoną osobą duchowną choć nie jest jeszcze kapłanem. Ta sama sytuacja dotyczy grup sedewakantystów

Nieco inna sytuacja dotyczy grup tradycjonalistycznych pozostających w łaczności z papieżem jak np Bractwo św. Piotra. Na podstawie motu proprio proprio Summorum Pontificum z Benedykta XVI o stosowaniu nadzwyczajnej formy rytu rzymskiego mogą one nadal korzystać z Pontyfikału Rzymskiego z 1962 roku do nadawania niższych święceń, jednakże Ci, którzy otrzymują te święcenia pozostają osobami świeckimi. Duchownym zgodnie z wytycznymi dotyczącymi stosowania Summorum Pontificum jest osoba która otrzymała święcenia diakonatu..

Obrzęd świeceń w Kościele Rzymskokatolickim

thumb|Symboliczny klucz do świątyni przekazywany ostiaruszowi po święceniach. thumb|Kleryk w sutannie i komży rzymskiej

Tradycyjnie święcenia ostiariatu naadawano klerykom wyższych seminariów duchownych będących na trzecim roku nauki. Na drugim roku otrzymywali oni pobłogosławioną przez biskupa sutannę oraz biskup udzielał im tonsury co było warunkiem otrzymania niższych święceń. Od chwili otrzymania tonsury klerycy należeli do stanu duchownego.

Obrzędu święceń ostiariatu dokonywano podczas mszy pontyfikalnej. Biskup w trakcie obrzędu kierował do kandydatów następujące pouczenie:

“ ”

Po pouczeniu tym miały miejsce właściwe święcenia, w trakcie których biskup ukazywał kandydatom klucze od świątyni, ci zaś dotykali ich prawą dłonią. Biskup odmawiał modlitwę:

“ ”

Nowi ostiariusze prowadzeni byli następnie do drzwi kościoła, które symbolicznie zamykali i otwierali kluczem, a następnie dzwonili dzwonkiem.

Wygląd ostiariusza w Kościele Rzymskokatolickim

W trakcie trwania liturgii ostiariusz powinien być ubrany w odpowiedni strój chórowy- strojem takim jest komża. Ze wgledu na to że ostiariusz co do zasady jest klerykiem trzeciego roku wyższego seminarium duchownego po udzieleniu tonsury, na codzień będzie on ubranny w sutannę, na nia również zakłada komżę.

Wygląd ostiariusza zarówno na codzień jak i podczas liturgii nie odbiega zasadniczo od wyglądu lektora, akolity czy egzorcysty - wszyscy posiadający święcenia niższe obowiazani sa do noszenia takiego samego stroju duchownego. Ponieważ jednak ostiariusz nie pełni żadnych funkcji liturgicznych w żadnych okolicznościach, jego strój będzie w trakcie trwania liturgii zawsze strojem chórowym podczas gdy np strój lektora, pełniącego juz funkcje liturgiczne, choć taki sam jak strój ostiariusza może być szatą liturgiczną (stąd może być to również Alba) lub strojem chórowym w zależności od tego czy pełni on w trakcie trwania liturgii funkcje liturgiczne czy nie. Jest to jednak rozróżnienie czysto formalne. Jedynym praktycznym wyróżnikiem ostiariusza jest wielkość tonsury która wraz z coraz wyższym stopniem święceń powinna być nieco większa.

W praktyce święceń ostiariatu oraz lektoratu udzielano kolejno podczas jednej ceremonii w wyniku czego trudno było spotkać ostiariusza który nie jest jednoczesnie lektorem. Dla przykładu Karol Wojtyła póżniejszy papież Jan Paweł II uzyskał tonsurę 9 listopada 1945 r. i przyjał niższe święcenia ostiariatu i lektoratu 17 grudnia 1945 roku. Praktyka została zachowana współcześnie wszędzie tam gdzie święcenia te są nadal udzielane.

Ostiariat w Kościele Ormiańskim

W Kościele Ormiańskim ostiariusz nosi nazwę դռնապան (Trnaban). Status niższych święceń w Kościele Ormiańskim jest podobny do tradycyjnego ujmowania tego tematu w Kościele Rzymskokatolickim. W Kościele ormianskim nie doszło jednak do oddzielenia się fatycznej funkcji od formalnego urzedu co oznacza że ostiariusz -trnaban jest osobą pełniącą faktyczne funkcje odźwiernego. Duchowny ormiański musi przyjąć przed święceniami subdiakonatu (Pokhasats - własciwie akloitat) cztery stopnie niższych święceń odpowiednio są to:

• Ostiariusz - Odźwierny (Trnaban)
• Lektor (Untertsogh)
• Egzorcysta (Yertm'netsootsich)
• Opiekun świecy - świecznik (Momagal)

Stopnie te są wspólnie określane terminem tbir oznaczajacym urzędnika kościelnego.

Obrzęd świećeń dokonowywany jest przez biskupa poprzez nałożenie rąk (fizycznie ma to postać położenia na głowie wyświęcanego trzymanego w dłoni biskupa krzyża) następnie biskup przekazuje tranbanom symboliczne klucze do świątyni. Po święceniach na trnabana można nosić w trakcie liturgi odpowiedni strój duchowny - filmowe reportaże z takiej ceremonii można znaleźć w linkach zewnetrznych.

Kościoły Protestanckie

Urząd ostiariusza nie wystepuje w kościołach protestanckich, jednak zwraca się czasami uwagę że sama funkcja będąca swoistą kontynuacją ostiariatu została zachowana w niektórych kościołach protestanckich w postaci zwyczaju witania i żegnania wiernych przez duchownych protestanckich przy drzwiach kościoła. W istocie pastor otwierający drzwi kościoła i witający wiernych wypełnia praktycznie jedno z głównych formalnych zadań osiariusza.

Kościoły Prawosławne

W kosciołach tych nie zachował się ten stopien święceń. Istnieje natomiast funkcja zakrystianina -(stc. ризничий) oraz klucznika (stc. Ключа́рь, gr. κλειδοῦχος) powierzanych duchownym prawosławnym sprawujacym opiekę nad odpowiednio prawosławnymi zakrystiami oraz zamykaniem i otwieraniem większych soborów prawosławnych.

Znani Ostiariusze

• [św. Roman Ostiariusz] - męczennik, patron księstwa Monako
• [Michał Orchydzki] - ostiariusz patriarchy Konstantynopola - póżniejszy biskup Orchydy

Notatki

Linki zewnętrzne

• [Relacja ze swięceń niższych ostariatu i lektoratu w Bractwie św Piotra]
• [Relacja ze święceń ostiariatu i lektoratu we wspólnocie sedewaknatystycznej z Argentyny.]
• [Film zawierający fragment święceń ostiariatu (przekazywanie symbolicznych kluczy) w Kościele ormiańskim]

Notatki robocze

Ponad 40 lat temu Ojciec Święty Paweł VI w liście motu proprio Ministeria Quaedam[1]: pisał: Pewne urzędy dla należytego sprawowania kultu Bożego i dla posługiwania Ludowi Bożemu stosownie do potrzeb zostały ustanowione przez Kościół już w najdawniejszych czasach; przez nie zlecano wiernym odpowiednio do różnych okoliczności pełnienie posług świętej liturgii oraz posług miłości. Listem tym dokonana została zmiana obowiązującej w Kościele zachodnim dyscypliny tonsury, święceń niższych oraz subdiakonatu. Odtąd tonsurę zniesiono, zaś z czterech dotychczasowych niższych święceń: ostiariatu, egzorcystatu, lektoratu i akolitatu pozostawiono dwa ostatnie, które nazywać należy posługami (ministeria). Subdiakonat został zaś zniesiony, choć zadania subdiakonów powierzone zostały akolitom[2] i w pewnym zakresie również lektorom[3].

Głównym powodem tych zmian był fakt, iż od wielu lat wiele spośród udzielanych niższych święceń zatraciło swój realny charakter. Konstytucja o Świętej Liturgii poucza[4]: w sprawowaniu liturgii każdy spełniający swą funkcję, czy to duchowny, czy świecki, powinien czynić tylko to i wszystko to, co należy do niego z natury rzeczy i na mocy przepisów liturgicznych. Tymczasem szczególnie w przypadku ostiariatu i egzorcystatu, były one udzielane kandydatom do święceń wyższych właściwie tylko po to, aby wypełnić wymóg piastowania każdego z niższych urzędów przejściowo, przez pewien czas. Realnie jednak nie przypisywano im żadnych szczególnych funkcji, również w liturgii[5].

Ostiariusze

Nie zawsze jednak tak było. Przez wiele wieków ostiariusze mieli ściśle określone zadania. Ich początków dopatrywano się w Starym Testamencie, w którym odnajdujemy wspomnienia o stróżach progów – osobach (kapłanach) odpowiedzialnych za otwieranie bram świątyni o świcie oraz pilnujących osób do nich wchodzących[6]. W Kościele pierwotnym funkcję tę sprawowano w miejscach gromadzenia się chrześcijan na liturgię. Stróże pilnowali, by na zgromadzenie nie przychodzili nieochrzczeni. W czasach prześladowań ostrzegali również w razie grożącego niebezpieczeństwa. W końcu pilnowali, by w odpowiednim momencie liturgii katechumeni i pokutnicy opuścili zgromadzenie. Pozostałością tego jest powszechnie funkcjonujący jeszcze kilkadziesiąt lat temu[7]podział liturgii mszalnej na mszę katechumenów, trwającą do liturgii słowa włącznie, orazmszę wiernych. To właśnie przed rozpoczęciem tej drugiej części wypraszano ze świątyń katechumenów i pokutujących. Do dzisiaj w liturgiach wschodnich diakon mówi lub śpiewa w tym momencie drzwi, drzwi. Dawniej dawano w ten sposób znać odpowiedzialnym za to, że to moment, w którym należy świątynię zamknąć, a nieochrzczonych wyprosić.

Szczegółowo zadania ostiariuszy w rycie rzymskim opisywały pouczenia i modlitwy samego obrzędu święceń znajdujące się w Pontificale Romanum[8]. Biskup w trakcie obrzędu kierował do kandydatów następujące pouczenie[9]: Umiłowani synowie, macie otrzymać święcenia ostiariatu. Oto kilka waszych powinności w domu Bożym: ostiariusz ma za zadanie dzwonić dzwonami, otwierać kościół oraz zakrystię, jak i prezentować księgę, temu który głosi [słowo Boże]. Czuwajcie, abyście przez waszą niedbałość niczego nie zniszczyli w kościele. O ustanowionej godzinie otwierajcie wiernym przybytek Boży. Podobnie, używając kluczy do otwierania i zamykania kościoła widzialnego, tak starajcie się, przez wasze słowa i wasz przykład, zamykać dla demona, a otwierać dla Boga tę niewidzialną siedzibę, która znajduje się w ludzkich sercach: tak więc strzeżcie ich serc i zamieniajcie w czyn słowa Boga, które słyszeli. Tego wszystkiego niech w was dopełni Pan przez swe miłosierdzie. Po pouczeniu tym miały miejsce właściwe święcenia, w trakcie których biskup ukazywał kandydatom klucze od świątyni, ci zaś dotykali ich prawą dłonią. Biskup odmawiał modlitwę: Bądź [działaj] jako odpowiedzialny przed Bogiem za rzeczy strzeżone pod tymi kluczami. Nowi ostiariusze prowadzeni byli następnie do drzwi kościoła, które symbolicznie zamykali i otwierali kluczem, a następnie dzwonili dzwonkiem.

Gdy ostiariat stracił realne znaczenie, zadania przejęli inni

Na przestrzeni ostatnich wieków zadania ostiariuszy wykonywali mężczyźni[10], których zwykło określać się mianem zakrystianów. Rzadziej i bardziej potocznie nazywano ichkościelnymi[11], z rzadka zaś portierami[12], klucznikami, dzwonnikami czynadzorcami. W przypadku kaplic, szczególnie prywatnych (domowych) osoby te zwanosacelanami lub kaplicznymi. Do dzisiaj mianem sacelanów zwykło określać się opiekunów kaplic w seminariach duchownych. Opiekę nad zakrystiami od wielu lat powszechnie powierza się również braciom i siostrom zakonnym. Określa się ich braćmi zakrystianami lub odpowiednio siostrami zakrystiankami.

Choć ostiariusze otrzymywali święcenia niższe i należeli do duchowieństwa, zaś zakrystianie zazwyczaj byli i nadal są osobami świeckimi, ich zadania pozostawały i pozostają wciąż właściwie takie same. Warto zauważyć, że podczas reformy liturgicznej z jednej strony zniesiono ostiariat powołując się na to, iż nie ma on już więcej realnego uzasadnienia w czynnościach pełnionych przez osoby te święcenia posiadające. Zarazem stwierdzono, że prawdziwą funkcję liturgiczną pełnią również zakrystianie, którzy starannie przygotowują księgi liturgiczne, szaty i wszystkie inne przedmioty konieczne w celebracji Mszy świętej[13]. W rzeczywistości sensie zdeprecjonowano rolę osób, które te zadania wykonują – zdecydowano o nie pozostawianiu w porządku posług ostiariatu, nie zaś o podjęciu działań by na nowo przywrócić tej posłudze jej realny charakter. Reforma święceń niższych pozostawiła jako posługi te święcenia, które mają bezpośredni związek z liturgią, a zarazem są związane z diakonią w kościele. W pewnym zakresie funkcja zakrystiana spełnia również oba te kryteria – wiąże się z liturgią (choć niekoniecznie poprzez bezpośrednie wypełnianie funkcji w jej trakcie) oraz z zadaniami poza nią[14]. Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego, jak i Ceremoniał Liturgicznej Posługi Biskupów[15], czy w końcu Dyrektorium Duszpasterstwa Służby Liturgicznej[16]wspominają niestety jedynie o tej funkcji podkreślając jej autentyczność jako funkcji liturgicznej. Jednak opisują ją bardzo zdawkowo. Tymczasem jak wynika z historii i jak wskazuje codzienna praktyka życia parafialnego, jest to funkcja niezwykle ważna w każdym kościele czy kaplicy.

Zadania zakrystiana można właściwie podzielić na trzy grupy – na zadania związane bezpośrednio z liturgią, opiekę nad świątynią, w końcu niekiedy podejmowanie pewnych funkcji w zastępstwie innych osób – z ich braku lub z powodu nieobecności.""

Święcenia ostiariatu zostały zniesione w 1972 roku przez papieża Pawła VI. Zostały zachowane tylko we wspólnotach związanych z liturgią przedsoborową.

tekst obecnego hasła

Ostiariusz – duchowny katolicki, który otrzymał pierwsze ze święceń niższych (kolejne to lektor, egzorcysta i akolita). W Starym Testamencie zostali opisani wyznaczeni stróże, którzy otwierali o świcie bramy świątyni, pilnowali do niej wchodzących. W pierwotnym Kościele wprowadzono taką posługę w miejscach gromadzenia się wyznawców Chrystusa. Czuwali oni, by na zgromadzenie nie przychodzili nieochrzczeni, w razie niebezpieczeństwa ostrzegali, a po homilii pilnowali opuszczenia budynku zborowego przez katechumenów oraz pokutników. Pełnili też funkcje posłów biskupich. Nałożono na nich również obowiązek dzwonienia na nabożeństwa.

Święcenia ostiariatu zostały zniesione w 1972 roku przez papieża Pawła VI. Zostały zachowane tylko we wspólnotach związanych z liturgią przedsoborową.