User:Przemysław Leniak/Horwitz-pl

Przemysław Leniak/Horwitz-pl
Partner	Józefina Swarowska

Maksymilian Henryk Horwitz, ps. Henryk Walecki (ur. 6 września lub 27 sierpnia 1877 w Warszawie, zm. 20 września 1937 w Moskwie) – polski działacz komunistyczny i publicysta żydowskiego pochodzenia.

Pochodzenie i koneksje rodzinne

Maksymilian Horwitz urodzł się w religijnej żydowskiej rodzinie pochodzącej z rodu Leviego.
Historycznym przydomkiem określającym ród było Ha-Levi. Zgodnie z tradycją rodzina ta nosiła również przydomek Ha- Jicchari która określała jej pochodzenie od Icchara stryja Aarona i Mojżesza.
Męskich przodków Maksymiliana Horwitza da się prześledzić aż do roku 1005 kiedy to w hiszpańskiej Tortosie rodzi się Jicchak Szlomo HaLevi.
Nazwisko Horwitz nosił jako pierwszy, urodzony w 1465 roku w czeskich Horowicach, póżniejszy rabin tego miasta, Izajasz Munk Halevy Horowitz, odziedziczyli je po nim jego potomkowie. Dziadek Maksymiliana - Lazar Horowitz, rabin Wiednia, potomek długiej listy rabinów, był również ze strony matki wnukiem rabina czeskiego miasta Kolin, Elezara ben Elezara Kallira, po którym odziedziczył imię; był również ojcem Gustawa Horwitza. Gustaw Horwitz był młodszym synem Lazara i choć uzyskał uniwersyteckie wykształcenie teologiczne i filozoficzne nie został rabinem jak jego starszy brat Saul.

Maksymilian był synem kupca solnego Gustawa Horwitza (1844-1882) i Julii z domu Kleinmann (1845-1912).
Ze strony ojca był wnukiem Lazara (Eleazara) Horowitza rabina gminty żydowskiej w Wiedniu i jego żony Karoliny (1807-1893)z domu Spiegel.
Matką Maksymilina była córką bogatego warszawskiego kupca solnego Izaaka Uszera Kleinmana (zm1888)(monoplista w handlu solą z Wieliczki na obszarze Królestwa polskiego) i jego żony Miriam Racheli z domu Halpern (zm 1891). Rodzina Kleinmanów wywodziła się z Warszawy i Siedlec i posługiwała sie na co dzień językiem jidisz, w kontaktach z Horwitzami używano jednak języka niemieckiego który był językiem inteligencji żydowskiej. Izaak Kleinman dystansował się od ortodoksyjnych żydów polskich, nie był jednak zwolennikiem polskiej asymilacji, ciażył do kultury niemieckiej i wydaje się że bliska mu była idea judaizmu reformowanego popularna wsród elity żydowskiej w Polsce.

Siostra matki Horwitza, Masza Amelia Kleinman była matką wynalazcy André Citroëna, Citroën i Horwitz byli więc braćmi ciotecznymni.

Siostra Maksymiliana - Janina Mortkowiczowa była tłumaczką i pisarką, pisarką została również jej córka Hanna Mortkowicz-Olczakowa, matka kolejnej pisarki Joanny Olczak-Ronikier której córka Katarzyna Zimmerer również uprawia ten zawód.

Życiorys

Dzieciństwo

W domu Horwitzów mówiło się w języku niemieckim - ojczystym języku ojca Maksymiliana. Był to również dom religijny wierny tradycji choć z punktu widzenia ortodoksji żydowskiej liberalny. O rodzicach Maksymiliana można powiedzieć że należeli do bogatej inteligencji żydowskiej. Sytuacja ta zmieniła się jednak w chwili śmierci Gustawa Horwitza - stało się to gdy Maksymilian miał 5 lat. Rodzina straciła główne źródło utrzymania a Julia Horwitz została 37 letnią wdową z dziewiątką dzieci. Prawdopodobnie w wyniku kryzysu związanego ze śmiercią męża przestała prowadzić religijny dom zaprzestała również rozmawiać z dziećmi po niemiecku zmieniając język domowy na polski. Początkowo rodzinę wspierał aktywnie ojciec młodej wdowy jednak wkrótce i on zmarł. Julia Horwitz zaczeła utrzymywać rodzinę za pomocą lichwy - interes pożyczkowy prowadziła wspólnie ze swoimi rodzonymi braćmi. Nastąpiła więc deklasacja rodziny. W tym okresie Maksymilian miał okazję zetknąć się po raz pierwszy szerzej z językiem i kulturą jidisz.

Dzialalność w PPS

W grudniu 1898 roku Maksymilian Horwitz tworzy w Londynie czasopismo PPS w języku jidisz - Der arbajter. Horwitz jest redaktorem pierwszego wydania Der arbajter. Po jego aresztowaniu

dalej

W 1898 roku ukończył w Gandawie Wydział Fizyko-Matematyczny uzyskując doktorat, po czym podjął pracę dyrektora szkoły rzemiosł dla młodzieży żydowskiej. Równolegle prowadził aktywną działalność w warszawskiej organizacji Polskiej Partii Socjalistycznej. Od rozłamu w PPS w listopadzie 1906 członek CKR PPS-Lewicy. Od 16 grudnia 1918 roku członek-założyciel Komunistycznej Partii Robotniczej Polski i członek Komitetu Centralnego tej partii. 1918-1919 i 1923-1925 był członkiem KC KPRP, w latach 1923-1924 członkiem Biura Politycznego KC KPRP, a w 1922 roku członkiem Komitetu Wykonawczego Kominternu. Członek frakcji "większości" w KPRP i KPP, po 1926 odsunięty przez Komintern od funkcji partyjnych, przebywał stale w ZSRR. Członek Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) (WKP(b)). Po VII Kongresie Międzynarodówki Komunistycznej (1935) w latach 1935-1937 sekretarz polityczny czasopisma "Komunisticzeskij Internacjonał" i członek międzynarodowej komisji kontroli Kominternu. Aresztowany przez NKWD w ramach "wielkiej czystki" 21 czerwca 1937 w Moskwie (w Hotelu Lux). 20 września 1937 skazany przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR na karę śmierci za zdradę ojczyzny i udział w kontrrewolucyjnej organizacji terrorystycznej. Rozstrzelany tego samego dnia. Jego ciało zostało skremowane w krematorium na Cmentarzu Dońskim a prochy pochowane anonimowo. Zrehabilitowany przez Kolegium Wojskowe SN ZSRR postanowieniem z 29 kwietnia 1955.

Życie prywatne

Urodzł się w rodzinie pochodzącej z rodu Leviego. Był synem Gustawa Horwitza (1844-1882) i Julii Horwitz z domu Kleinmann (1845-1912). Wnukiem Lazara (Eleazara) Horowitza rabina gminty żydowskiej w Wiedniu (od roku 1828). Matka Maksymilina była córką bogatego kupca solnego Izaaka Kleinmana (monoplista w handlu solą z wieliczki na obszarze Królestwa polskiego). Siostra jego matki Masza Amelia Kleinman była matką André Citroën

Żonaty ze Stefanią Heryng, z którą miał troje dzieci (Stanisława, Annę i Katarzynę), później związany z Józefiną Swarowską, z którą miał syna Pietię.

Narzędzia

weryfikacja hasła

Genealogia

							? Lazar Horowitz (1803-1868)
				Gustaw Horwitz (ok. 1900-?)
							Karolina Horowitz (...)
	Maksymilian Horwitz (1897-1837)
							Izaak Kleinmana (...)
				Julia Horwitz d. Kleinmann (1845-1912)
							Miriam Kleinman (...)

Notatki