User:Pinkina Mallick 1
उपनिषदः
यारण्यक तैरीवस्य बनिन् गवान् पश्यामः।
मुक्तिकोपनिषरिपदेषु १०८ उपनिषद आसन् शुक्लयजुर्वेद- १९, सापवेदे १९. अणविदे-३१। अयुव तु दश उपनिषद लोके दृश्यन्ते लिऐतरेय छान्दोग्योपनिषदसम् उपनिषदा अन्तर्भावः कस्मिन् कस्मिन् वेदे भवति
सूषितोऽस्ति। दशोपनिषय सामान्यपरिचयः
ईशावास्योपनिषद अस्याः उपनिषद आदिम ईश अस्तीति कृत्वा अस्याः नाम ईशोपनिषद अस्स e- स्वरूपमर्णनान्तरं विद्या-अविद्या सम्भूति-असम्भूत्यादीनां विवेचनं विश्वते। इयमेव उपनिषद् सर्वाग्रगण्या भवति । ત માટે
उमाहैमवत्युपाख्याने वर्णतमस्ति। अध्याये विसः वस्त्तयः सन्ति । अत्र यमनचिकेत्ता उपाख्यानं वर्तते । अत्र यमनचिकेतसोः परस्परब्रह्मज्ञानविषयकः संकट कठोपनिषद्- इयम् उपनिषद् कठशाखातः आनीता इति कृत्वा अस्याः नाम कठोपनिषद् इति । अत्र अध्यायद्वयम्, प्रत्येकस्मिन प्रचलति। अत्र नेह नानास्ति किञ्जन इति मन्त्रः सर्वदा आयाति । अत्र १८० पद्मानि सन्ति ।
इति । भारतः परब्रह्मणः अपेक्षया देवानां शक्तिः न्यूना कति
नियते।
प्रश्नोपनिषद्-अस्याम् उपनिषद् पिप्पल्लादस्य शिष्याः षद्, प्रश्नान् पुच्छन्ति इति कृत्वा अस्याः प्रश्नोपनिषद् इति नाम्ना अभिहितः । इयं पिप्पलादशाखायाः आगता। अत्र षट् शिष्याः यथा- भरद्वाजस्य पुत्रः सुकेशा, शिवस्य पुत्रः सत्त्यवान, आश्वलायनः, भार्गव
कात्यायनः, कवन्धी इति । एते षट्टिशष्याः ब्रह्मविद्याविषये प्रश्नान् पृष्टवन्तः तेषां समेषां समाधानं पिप्पलादः ऋषिः उक्तवान् इति। तत्र प्रथमप्रश्नः यथा प्रजायाः उत्पत्तिः कस्मात् स्थानात् भवति। द्वितीयः प्रजानां धारणं कः करोति । तृतीयः कथं प्राणानामुत्पर भवति। चतुर्थः-स्वप्नजागरणादीनां विषयाः के। पञ्चमः ओड्कारस्य उपासना कथं भवति । षष्ठः षोडशसंख्यकपुरुषस्य विदेवः कथं भवतीति । अस्य सम्पूर्णस्यापि जगतः कर्ता अक्षरब्रह्मास्ति इति पिप्पलादः ब्रवीति ।
मुण्डकोपनिषद्- अस्याः कर्ता ऋषिः मुण्डकः भवति । तदर्थं अस्याः नाम मुण्डकोपनिषद् इति नाम्ना अभिहितम् अस्ति। अस्याः श्यः मुण्डकाः (अध्यायाः) सन्ति । तत्र प्रथममुण्डके ब्रह्मविषयः, द्वितीये ब्रह्मस्वभावः, तृतीये ब्रह्ममाप्तिः इत्यादयः विषयः आलोचिताः सन्ति । द्वा सुपर्णा सयूजा सखायाः इत्ति वर्तते अस्यामुपनिषदि । इयं उपनिषद् स्वल्पकारिका वर्तते । अस्यामुपनिषदि साङ्ख्यवेदान्तयोः तथ्यानामपि यत्किञ्चित्प्रभावः परिलक्ष्यते ।
माण्डुक्योपनिषद्-अस्यां १२ खण्डाः सन्ति । अत्र आत्मनः चतस्वः अवस्थाः जाग्रत, स्वप्न, सुसुप्ति, अद्वैत इत्यादिविषये आलोचिताः । आत्मनः चत्वारः भेदाः प्रदर्शिताः सन्ति अत्र यथा वैश्वानरः, तैजस, प्राज्ञः, शिवः इति ।
नाम- पिंकिना मल्लिक् अनुक्रमांक- 23308 कक्षा- शिक्षाशास्त्री द्वितीयवर्ष